Tarım Hayvancılık Ve Ormancılıkla Uğraşanların Sosyal Güvenliği
Tarım
Hayvancılık Ve Ormancılıkla Uğraşanların Sosyal Güvenliği
Ömer ARIK Sosyal Güvenlik Denetmeni [email protected]
Bir yanda
elleri ojeli, kolları çantalı, saçları yapılmış, pırıl pırıl mekanlarda çalışan
kadınlar, bir yanda ise tarlalarda çalışmaktan elleri nasır tutmuş, sıcaktan
yanmış, beli bükülmüş kadınlar. Bir yanda takım elbise ile masa başında
çalışan, sabah işe giden akşam eve dönen erkekler; bir yanda ise ailesinin
geçimini sağlamak için haftalarca tarlalarda, meyve bahçelerinde, ormanlarda
çalışan evini, ailesini, çocuklarını göremeyen erkekler. Tabi ki sosyal
güvenlik herkesin ihtiyacı olduğu gibi yaz/kış, sıcak/soğuk demeden bu
zorluklara katlanan tarım, orman ve hayvancılıkla uğraşan tüm vatandaşlarımızın
da olmazsa olmaz ihtiyacıdır.
Sosyal
Güvenlik Kurumu herkesin yanında olduğu gibi tarım, hayvancılık ve ormancılıkla
geçimini sağlayan vatandaşlarımızın da yanındadır. Ancak bu konuda
vatandaşlarımızın
da bilinçli olması, hangi sigortalılık statüsüne girdiğini bilmesi ve üzerine
düşen Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıt Olma sorumluluğunu yerine
getirmesi gerekiyor.
5510
sayılı Kanuna göre tarım ve hayvancılıkla uğraşan üç kesim vardır:
Bunlardan
ilki kendi adına ve hesabına tarım ve hayvancılıkla uğraşan
kişilerdir. Bu kişiler 5510
sayılı Kanunun 4/b maddesi
uyarınca zorunlu sigortalıdırlar.
İkinci
kesim hizmet akdine tabi olarak ücret karşılığı sürekli
çalışan kişilerdir. Bu kişiler 5510 sayılı Kanunun 4/a maddesi uyarınca
sigortalıdır. Ücretli ve hizmet akdine tabi olarak sürekli tarım işlerinde çalışanlar
ve niteliği itibariyle 30
günden fazla devam eden süreksiz tarım işlerinde çalışanlar 5510 sayılı Kanunun
4/a maddesi uyarınca zorunlu sigortalıdırlar.
Üçüncü kesim ise başkalarının tarlalarında
ücret karşılığı çalışan, başkalarının hayvanlarına ücret karşılığı bakan
kişilerdir. Bu kişiler de 5510 sayılı Kanunun
Ek 5 inci maddesi
uyarınca sigortalı olan kişilerdir. Ek 5 tarım sigortalılığı, sürekli iş
bulamayan tarım, hayvancılık ve orman işlerinden geçimini sağlayan işçilerin
sosyal güvenliğinin sağlanması için çıkarılmış hizmet akdine tabi bir
sigortalılık türüdür.
Başkalarının
tarım ve hayvancılık işlerinde ücret karşılığı çalışanların tabi olduğu 5510
sayılı Kanunun Ek 5 inci maddesi kapsamındaki sigortalılık durumu biraz
farklıdır. Sigortalılık durumu ücret karşılığı çalışılan
işin sürekli/süreksiz oluşuna göre değişmektedir. 4857 sayılı
İş Kanununun 10 uncu maddesi "nitelikleri
bakımından en çok otuz iş günü süren işleri süreksiz iş, bundan fazla devam
edenleri sürekli iş" olarak tanımlamıştır.
Buna
göre bir tarım işçisinin işin niteliğine göre 30 güne kadar olan çalışması Ek 5
nci madde kapsamında, 30 günden fazla olan çalışması ise 5510 sayılı Kanunun
4/a maddesi kapsamında sigortalılık sayılmaktadır. Tarım işçisi sürekli olarak farklı kişilerin
yanında 30 günden az süren tarım işlerinde ücret karşılığı çalışıyorsa Sosyal
Güvenlik Kurumuna Ek 5 nci maddesi kapsamında sigortalı olarak tescil ettirmek
kendi inisiyatifindedir. Sosyal Güvenlik Kurumu süreksiz çalışan tarım
işçilerini aynı işyerindeki/kişideki çalışmaları işin niteliğine göre 30 günü
aşmadıktan sonra tespit ettirse dahi zorunlu sigortalı olarak kayıt altına
alamaz.
Sosyal
Güvenlik Kurumu; kendi adına tarım ve hayvancılık işleri ile uğraşanlara ve
ücret karşılığı çalışan süreksiz tarım işçilerine sosyal güvenliklerinin
sağlanması yönünden ekonomik kolaylıklar getirmiştir.
5510
sayılı Kanunun zorunlu 4/b sigortalılığına getirilen kolaylık ile 2008 yılından
15 günden başlamak üzere 2017 yılında 24 gün prim ödenmektedir. Buna karşılık
aylık gün sayısı 30 gündür.
5510
sayılı Kanunun Ek 5 inci maddesi sigortalılığına getirilen kolaylık ile 2011
yılından 18 günden başlamak üzere 2017 yılında 24 gün prim ödenmektedir. Buna
karşılık aylık gün sayısı 30 gündür. Ayrıca Ek 5 nci madde kapsamındaki
sigortalılık 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalılık sayılarak emeklilik prim gün şartında da kolaylıklar
sağlanmıştır.
5510
sayılı Kanunun kendi adına ve hesabına tarım ve hayvancılıkla uğraşan 4/b
sigortalıları zorunlu sigortalı oldukları için Ziraat Odalarına kayıt oldukları
tarihten itibaren Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından otomatik olarak zorunlu
sigortalıdırlar. 5510 sayılı Kanun 4/b kapsamındaki sigortalılıkta "hastalık"
kolu olmadığı için bu sigorta kolundan geçici iş göremezlik ödeneği alamazlar.
Sürekli
bir işi olmayan tarım ve hayvancılık işlerinde çalışanların kendi istekleri ile
illerde ve ilçelerde bulunan Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurarak ek 5 inci
madde kapsamında tarım sigortalısı olmaları ve kendi primlerini kendilerinin
ödemesi gerekmektedir.
Ek 5 İnci Madde Kapsamında Sigortalılık Nasıl Başlatılır Ve
Nasıl Sona Erdirilir?
Tarım
işlerinde süreksiz çalışanların sigortalılığı "Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle
Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi"ni muhtarlık/tarım müdürlüğü, ziraat
odalarına imzalattıktan sonra Kuruma müracaat tarihi itibariyle başlar.
Orman
köylülerinden Kanunun ek 5 inci maddesine göre sigortalı olmak isteyenler "Orman
İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi"ni muhtarlık/Orman
müdürlüğü, çevre ve şehircilik il müdürlüğü, kalkınma kooperatiflerine
imzalattıktan sonra Kuruma müracaat tarihi itibariyle başlar
5510
sayılı Kanunun Ek 5 nci madde kapsamındaki sigortalılık; 5510 sayılı Kanunun
4/a, 4/b, 4/c maddeleri kapsamında sigortalı olarak çalışma, isteğe bağlı
sigortalı olma, talep etme, gelir/aylık talebi ve ölüm hallerinde sona erer.
5510
sayılı Kanunun Ek 5 nci maddesi kapsamındaki sigortalılık; askerlik döneminde,
mahkemelerce karar verilmesi halinde hakkında gözaltı/tutukluluk/mahkumiyet
hallerinde, yurtdışında bulunma zamanlarında ve zorunlu sigortalılıkla çakışma
dönemlerinde işlemez. Durum değişikliği sonrasında otomatik olarak yeniden
başlar.
Ek
5 nci madde kapsamındaki sigortalılıkta "hastalık ve analık" kolu olmadığı için
bu sigorta kollarından geçici iş göremezlik ödeneği alamazlar.
Ek 5 nci madde
kapsamındaki sigortalılıkta iş kazası haklarından faydalanmak için kazanın
olduğu tarihten en az 10 gün önce tescil edilmiş olması gerekir. Tarım
işçileri kendi istekleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna kaza tarihinden 10 gün
önce kayıt olurlarsa 1 günleri dahi olsa iş kazası hükümlerinden faydalanırlar.
Ancak kendi istekleri ile
iş kazasından en az 10 gün önce kayıt olmazlarsa, çalıştıkları işyerindeki
toplam çalışma süreleri işin niteliği itibariyle 30 günü de geçmiyorsa
başlarına bir iş kazası olayı geldiğinde ortada kalırlar. Ne kendilerine
ne de hak sahiplerine aylık/gelir bağlanmaz.
Bu
nedenlerle bugün için sağlıkta, ilerleyen yaşlarda ise emeklilikte maddi ve
manevi sıkıntılar yaşamamak için tarım, hayvancılık ve ormancılıkla uğraşan
vatandaşlarımızın bilinçli olup kendilerini Sosyal Güvenlik Kurumuna kayıt
ettirmeleri gerekmektedir.
KAYNAKLAR :
Tarım
Hayvancılık Ve Ormancılıkla Uğraşanların Sosyal Güvenliği
Yukarıdaki Makale İçin yandaki Dosyayı İndiriniz.
Dosya İndir